Kıbrıs Türk İnşaat Taşeronları Birliği Başkanı Osman Amca kayıt dışı işçiliğin gün geçtikçe arttığına ve bunun da ülke ekonomisine zarar verdiğini savundu.
Kıbrıs ARENA
Röportaj: Deniz Gürgöze
“KAYIT DIŞI EKONOMİ, GSMH’NIN %25’İNİ OLUŞTURUYOR’’
Kıbrıs Türk İnşaat Taşeronlar Birliği Başkanı Osman Amca, ülkenin en önemli sorunlardan birinin kayıt dışı işçilik olduğunu savunarak, “Bu konu uzun yıllardır hep konuştuğumuz ama malesef bir adım ilerlemeyen bir konudur. Kayıtdışılık devletin kasasına zarar veren bir sorundur. Bunu çözmek için irade ve istek gereklidir’’ dedi.
Amca konuşmasında, kayıt dışılık yanında kalifiye işçi sorunu, Taşeronlar Birliği Yasası ve asgari ücret konularına değinerek, sektördeki sıkıntıları aktardı.
“Kayıt dışı ekonomiden dolayı oluşan açık 4 milyar TL’dir’’
“Eski Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Aziz Gürpınar, eski Maliye Bakanı Zeren Mungan, eski Vergi Dairesi Müdürü Göksel Saydam ve Prof. Dr. Mustafa Besim’in ortak kaleme aldıkları iki seri kitap var. 2016 ve 2011 yılında yazılan ‘’KKTC’de Kayıt Dışı Ekonomi diğeri ve Çözümleri’’ adlı iki kitap da KKTC’deki kayıt dışı ekonominin ülkemizde yarattığı etkisini gözler önüne seriyor.
Kayıtdışılık; iş gücünün yani istihdamın %60’ını işgal ederken, ekonmiye de %25 zarar veriyor. Kayıt dışı demek; sigorta, ihtiyat sandığı ve vergi yatırımlarının yapılmaması demektir. Tüm bunlar ekonominin çarklarını döndüren ana unsurlardır. Bu para ülkemizin kasasına düşmüyor. Bu paranın ülke kasasına düşmesi için ciddi bir yönetim mekanizmasının oluşması şarttır. Ülkemizde uzun yıllardır “yönetimsizlik’’ var. Meclis kürsüsünden konuşmanın ötesine gidilmiyor. Kayıt dışı ekonomiyi çözme gibi bir niyet olsa bugün bunu çözmenin süresi 15 dakikadır. Bugün kayıt dışı ekonomiden dolayı oluşan açık 4 milyar TL’dir. KKTC bütçesi 18 milyar TL, kayıt dışı ekonomi ise 4 milyar TL. Bu da demek oluyor ki kayıt dışı ekonomi KKTC bütçesinin %25’ini oluşturuyor. Bu çok ciddi bir rakamdır. Türkiye’den 2 milyar TL borç istiyoruz ama bizim yılda 4 milyar TL kaybımız var. Bu rakamla hem bütçe açığı kapanır hem de gençlere teşviklerle iş olanağı sağlanabilir. Bunun için işini bilen yöneticilere ihtiyacımız var.
İş ve işçi bulmakta, paramızı almakta zorlanıyoruz. Bu mücadele içerisinde evimize ekmek götürmeye çalışıyoruz. Bizi yönetenler hade beceremiyor, vicdanları da mı yok ki bizim bu mücadelemizi göremiyorlar.
Ayrıca Türkiye’de asgari ücretin yükselmesi bizler için çok ciddi sorun oluşturdu. İşçiler artık buraya gelmek istemiyor.’’
“Asgari ücreti sürekli yükseltmek yerine alım gücünü artırmalıdırlar’’
“Asgari ücret çok hızlı şekilde artıyor. Bana göre asgari ücreti artırma yerine hayatı ucuzlatmaya gidilmeli ve alım gücü artırılmalıdır. Asgari ücreti yükselttiğimiz anda her şeye zam geliyor. Verdikleri parayı misli misli geri alıyorlar. Asgari ücreti sürekli yükselterek iş dünyasına zarar veriyorlar. Tüm harçlar asgari ücrete endekslidir. Pandeminin etkisi halen devam ediyorken, ekonomi kötüye giderken bir de üzerine ısrarla alım gücü düşürülürse halk daha da zorda kalacaktır. Bu yüzden asgari ücretin yükseltilmesine karşıyım.’’
“Yerli istihdama Destek Fonunda ayda 12 milyon TL birikiyor’’
“Prim desteği ciddi bir destek kaynağıdır. Bunun kaynağı devletin cebinden para çıkmadan yapılan bir destektir. Bu prim desteği için ciddi mücadelemiz var. Eğer bu destek verilmezse çok ciddi bir istihdam sorunu yaşanacaktır. İşverenlere önemli bir destek olan bu destek kesildiği an çok büyük bir kaos yaşanacaktır. Biz işverenler olarak “yerli istihdama destek fonundan’’ ihtiyat sandığına yatırım yapıyoruz. Bu fonu biz kurduk. Ayda ortalama 12 milyon TL bu fonda birikiyor. Hükümet burada biriken parayı iş kuracak olanlara teşvik olarak verelim. Gençlerimizin göç etmemesi için onlara destek olalım.’’
“Taşeron Yasası, kayıt dışı ekonomiye büyük katkı sağladı’’
“Yıllardır Taşeron Yasası için mücadele verdik. Bunun şuan faydalarını görmeye başladık. Özellikle bu yasa ile eşdeğer ön izin konusunda ciddi bir başarı elde ettik, ciddi bir düzenleme oldu. Kayıt dışı ekonominin yüzde 100’lerden yüzde 60’lara düşmesini sağlayacak nitelikte bir girişimdi. Tabi her şey dört dörtlük olmuyor. Bu yasada da eksiklikler var. Şu an bizi denetlemesi gereken Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’dır. Ama sürekli “personelimiz yok’’ cümlesini duyuyoruz. Bu yüzden İnşaat Encümenliği’nin yasasında bir değişiklik yaparak oraya dahil olup, biz taşeronları da denetlenmesini sağlamak istiyoruz. Denetlemeyi özel sektöre kaydırma gibi bir düşüncemiz ve girişimimiz vardır. Bu konuyla ilgili Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanı ile görüştük, sonlandırmak üzereyiz. İnşaat Encümenliği; 4 tane devlet kanadından, 3 tane Kıbrıs Türk İnşaat Müteahhitleri Birliği’nden, 1 tane Kıbrıs Türk Mühendisler Mimarlar Odası Birliği’nden, 1 tane de Kıbrıs Türk İnşaat Taşeronlar Birliği’nden personel olduğu zaman sektörün tüm paydaşlarının bir masada olduğu ve denetimin de yönetim kurulu tarafından verilen direktifle yapıldığını düşündüğümüzde; ciddi ve hızlı bir denetleme yapılacak demektir.’’
“Bir çok işçi işvereni yüzünden kaçağa düşürülüyor’’
“Yönetim boşluğundan dolayı, bazı şirketler piyasayı altüst ediyor. Dönem dönem fiyat yükselterek bazı şirketlerin yanında çalışan elemanları yüksek maaş veririm diyerek yanına çekiyor. Ama bu sürdürülebilir değildir. Elindeki iş çok olduğu zaman çalışan sayısını artıranlar, daha sonra işleri azaldığı an o aldığı kişilerin sosyal yatırımını yapmayarak çalışanlarını kaçağa düşürtüyor. İşverenler yüzünden kalifiye çalışan işçiler ülkelerine gönderiliyor ve bir daha çalışmak için buraya geri gelemiyor. Türkiye’de kalifiye elemanlar varken bu sefer 3. dünya ülkelerinden getirdiğimiz, dilimizi ve kültürümüzü bilmeyen insanlarla bu işleri yapmaya çalışıyoruz. Hal böyle olunca üretim ve kalite düşüyor. Gelirlerimiz düşüyor ve ciddi sıkıntılarımız başladı. Biz dilekçe yaparak bir af çıkarılmasını talep ettik. Yurtdışında bulunan kalifiye işçilerimizin ülkemize gelmeleri için (zaman tabiri konulmaksızın) gereken girişimi yaptık.’’
