Kooperatif Şirketler Mukayyidi Çelebi Ilık, günümüz kooperatifçiliğini değerlendirerek, yeni nesil kooperatifçilikten bahsederek, gençleri de kooperatifçiliğe dahil edilmesi gerektiğinin altın çizdi.
Kooperatiflerin, kooperatif şirketler mukayyitliği tarafından yönetilmesine fikirsel olarak karşı olan birisiyim. Köy kooperatiflerin, köylülerin seçeceği komitelerin tarafından seçilmesi daha uygundur.
*Demokratik düşünceye sahip biri olarak söylüyorum ki; kooperatiflerin tarafımdan atadığım idare memurları tarafından yönetilmesi benim işime gelmiyor. Bizde yeteri kadar müfettiş kadrosu yok. Maalesef hükümetler Kooperatif Şirketler Mukayyitliği’ndeki ilk atama yerlerini çok uzun zamandan beridir ihmal ediyor.
*Kooperatif Şirketler Mukayyitliği, Kooperatif Merkez Bankası, Koop Zirai Levazım, Binboğa ve Koop Süt; yani bu kurumların beşi bir yerde toplanırsa çok güçlü bir yapı oluşur. Bu kurumların yapamayacakları, ülkeye getiremeyecekleri ve satamayacakları hiç bir şey yoktur. Gıdadan tutun da hayvancılığa kadar yeni bir KKTC yaratılabilir. Bu beş kurumun doğru bir ortamda yönetilebilmesi ve siyaset bacağının da bunu anlayıp, onların önünü açarak bir takım haline getirilmesi ile olur.
*Kooperatifleri güçlendirirsek, kooperatifler istihdama yön verebilir, yeni istihdam alanları açabilir. Unutmayın ki bakanlıkların önünde; “Benim kızımı işe al, benim torunumu işe al” yerine bu gibi öz varlıklarımızı yükselterek büyütmeliyiz.
Kooperatifçilik bugün ülkemizde hangi noktaya gelmiştir?
“Kooperatifçilik şuan kötü bir noktada değildir, ancak beklediğimiz nokta da değildir. Çünkü kooperatifçiliğin kuruluş yıllarından itibaren gelişmesini ne kadar sağladık gibi görünse de çağa uygun bir sağlama oluşmadı. Çünkü kooperatifler bizim gözbebeğimizdir.’’
“Denetimsizlik suistimali, suistimal de büyük zararları getirir”
“Kooperatiflerin, kooperatif şirketler mukayyitliği tarafından yönetilmesine fikirsel olarak karşı olan birisiyim. Köy kooperatiflerin, köylülerin seçeceği komitelerin tarafından seçilmesi daha uygundur. O yüzden bizler 2023 yılında Kooperatif Şirketler Mukayyitliği olarak hem elimizde yönettiğimiz kooperatifleri devretme yılı hem de tüm kooperatiflerin denetim yılı olarak ilan ettik. Denetim bacağında zama zaman direnen ve denetlenmek istemeyen yerlere az olsa da rastlıyoruz. Denetimsizlik suistimali, suistimal de büyük zararları getirir.”
“Yeteri kadar müfettiş kadrosu yok”
Kooperatif Şirketler Mukayyitliği’nin 2023 hedefleri…
“Kooperatiflerin fiziki haritasını, 18 belediye hududu içerisinde KKTC’de ilk defa kendi dönemimde arkadaşlarımızın yardımı ile çıkardık. Şu anda ilçe bazında denetimler devam ediyor. En fazla denetimin olduğu iki ay geçirdik. Yapılacak olan her genel kurulu, kazanacak olan yönetimdeki adaylara temiz devredeceğiz.
Demokratik düşünceye sahip biri olarak söylüyorum ki; kooperatiflerin tarafımdan atadığım idare memurları tarafından yönetilmesi benim işime gelmiyor. Bizde yeteri kadar müfettiş kadrosu yok. Maalesef hükümetler Kooperatif Şirketler Mukayyitliği’ndeki ilk atama yerlerini çok uzun zamandan beridir ihmal ediyor.
“Kurumlarımız birleştirilirse bir KKTC yaratabilir”
‘’Hiçbir kooperatifi kendim yani Çelebi Ilık olarak yönetme arzusunda değilim. Ama öyle kooperatifler vardır ki 8 yıl, 10 yıl veya 15 yıl genel kurulları dahi gerçekleşmemiştir. Yönetim Kurullarında vefat veya istifa dolayısıyla boşalan yerlere mecbur kalıp atama yapıyoruz.
Kooperatif Şirketler Mukayyitliği, Kooperatif Merkez Bankası, Koop Zirai Levazım, Binboğa ve Koop Süt; yani bu kurumların beşi bir yerde toplanırsa çok güçlü bir yapı oluşur. Bu kurumların yapamayacakları, ülkeye getiremeyecekleri ve satamayacakları hiç bir şey yoktur. Gıdadan tutun da hayvancılığa kadar yeni bir KKTC yaratılabilir. Bu beş kurumun doğru bir ortamda yönetilebilmesi ve siyaset bacağının da bunu anlayıp, onların önünü açarak bir takım haline getirilmesi ile olur.”
Ülkemizde tarımsal kooperatifçilikten bahsetmek mümkün mü?
“Tabi ki mümkün. Her türlü kooperatifçilikten bahsetmek mümkün ama dediğim gibi önemli olan bunu sözde değil, bunu icraatta yapmaktır. Hangi sınır kapısından geçerseniz geçin Güneyde ilk köye girin orada irili ufaklı tarımsal kooperatifçiliği göreceksiniz. O köyün yetiştirdiği elma veya muz, sizi o köyün kooperatifine götürür. Orada yetiştirilen ürünler hem kooperatifin bünyesinden çıkar, hem üretici tek fiyattan satış yapar. Tüketici ne yediğini bilir, üretici de ne kadar kar edeceğini bilir.”
“Modern kooperatifçilikte her alanda çağa uygun olmalıdır”
Yeni nesil kooperatifçilik dediğimizde aklımıza ne gelmelidir? Günümüzde de kooperatifçiliğe güven azalıyor mu?
“Tüm kooperatiflerin online bilgi çağında bilgi işleme geçebilmesi şarttır. Kooperatiflerin bizim devlet bacağı olarak eksiğimiz olan Kooperatif Şirketler Birliği’ne izleme ve risk merkezinin kurulması ve her kooperatifin yaptığı işlemi anında kontrol edebilmemiz gerekir. Modern kooperatifçilik, her alanda çağa uygun olmalıdır. Yurt içi ve yurt dışı tüm temaslar yapılmak zorundadır.
Kooperatif Şirketler Mukayyitliği olarak yakın bir zamanda KKTC’de ilk kez gerçekleşecek olan Kooperatifler Çalıştayını hayata geçirme planını yapıyoruz. Kooperatifler hala defter döneminde mi, kaçı bilgisayar sistemine geçti, kaçı kapanma noktasında, kaçı köyün kooperatifiyle birleşme noktasında, kaçı devlete borç para verebilecek noktada gibi başlıkların olduğu çalışmalar yapılacaktır.
Ülkemizde kötülerin yanında çok iyi kooperatiflerimiz de vardır. İyileri örnek alarak yukarıya doğru basamakları çıkmalıyız. Kooperatif yönetimleri kendilerine verilen tüzüğü okumuyorlar, yetkiyi sonsuz sanıyorlar ve maalesef hata üstüne hata meydana geliyor. Halbuki tüzükler değişebilir. Sistemli ve düzgün çalışır ve büyürseniz ithalat ve ihracata da girersiniz. Ama tüzükte yazdığı oranı geçemezsiniz. Orada yazmayan hiçbir şeyi yapamazsınız.”
‘’Kooperatifçilik bir devlet politikası haline gelmelidir’’
İşsizlik günümüzde çok arttı. Kooperatifçilik sistemi gençlerimize bir çıkış noktası olabilir mi?
“Tabi ki olabilir. Kooperatifleri güçlendirirsek, kooperatifler istihdama yön verebilir, yeni istihdam alanları açabilir. Unutmayın ki bakanlıkların önünde; “Benim kızımı işe al, benim torunumu işe al” yerine bu gibi öz varlıklarımızı yükselterek büyütmeliyiz. Unutmayın ki buradaki insanlar da emekli çıkar. Onların yerine birileri alınır. Buradaki tüzükler okundukça faaliyet alanları genişler. Faaliyet alanları genişledik sonra elemana ihtiyaç olur ve karşılar. Bu da devletin üzerindeki gençlerimizin istihdam olanağı sağlar. Kooperatifçilik bir devlet politikası haline gelmelidir.“
“Kooperatifçilik istenilen noktada değil ama önemli olan hangi noktaya gelmek istemenizdir”
Kooperatifçiliğin en büyük sorunu ve çözüm önerisi nedir?
“Şu andaki bize göre en büyük sorun eksik personel ve gözetim ile risk merkezinin olmayışıdır. Kooperatifleri online olarak izlemememiz ve kooperatiflerin zamanında denetimini yapamayışımız bir diğer sorunumuzdur. Kooperatifçilik istenilen noktada değil ama önemli olan hangi noktaya gelmek istemenizdir. 2023 yılındaki en büyük hayalim kooperatifler çalıştayını yapmaktır. Personelimi tamamlamak. İzleme ve risk merkezimi buraya yaptırabilmektir. Ancak bu 300 bin dolar gibi bir maliyettir. Ama bu da olmazsa olmazdır. Denetim ve kooperatifin huzuru çok önemlidir. Çağa uygun ve mutlaka konuşa konuşa güzel yerlere gelebiliriz. Son olarak söyleyeceğim şudur ki gençlere sırtımızı çevirmeyelim. Gençleri işin içine katarak ilerlemeliyiz. Özlemimdir; her bir kooperatife de gençlerden eklemek”.
