Yerli un üreticileri, dünya ile eş zamanlı olarak ülkemizi de etkileyen, başta buğday olmak üzere tüm “emtia” ürünlerindeki fiyat artışları ve tedarik sıkıntısıyla ilgili olarak, devlet nezdinde atılması gereken adımları ve yapılması gerekenleri açıkladı
Buğday fiyatlarını sadece TL’nin değer kaybı değil birçok faktör etkilemektedir
Ülkemizde un ve unun kullanıldığı ürünlere gelen zamların sebebinin, sadece TL’deki düşüş olduğu düşünülmektedir.
Ancak fiyatları etkileyen faktörler arasında mevsimsel değişiklikler, doğal afetler, ekonomik faaliyetler, ekonomideki yönetim, bu ürünlerin ülkeler tarafından temin edilmesi noktasında bir devlet politikasının olup olmaması ve arz-talep gibi unsurlar da bulunmaktadır.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali buğday da yeni bir krizin kapısını aralamıştır
Dünya açısından bakıldığında buğdayın da dahil olduğu emtia ürünlerindeki krizin nedenleri; pandemi, pandemi sonrası seçilen ekonomi politikaları, kuraklık, lojistik hizmetlerinde aksamalar olarak sıralanmaktadır.
Bu gerçekler ışığında Şubat 2022 tarihinde yaşanan Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi de buğday fiyatlarında yeni bir krizin kapısını aralamıştır.
Çünkü Kuzey Afrika ve Orta Doğu’dan Güneydoğu Asya’ya kadar pek çok ülke için buğday kaynağı olan Ukrayna, yüzyıllardan beri Avrupa’nın da tahıl ambarıdır.
Ana buğday tedarikçimiz Rusya’dır, sevkiyat süresi de 7-8 gündür
Ülkemizin ana buğday tedarikçisi Rusya’dır. Ancak bazı yıllarda Rusya’nın buğday verimine ve o yılın buğday kalitesine bağlı olarak, kalite sorunu olması veya mal eksiği olması durumunda alternatif olarak Ukrayna’dan veya Macaristan, Romanya gibi ülkelerden buğday alınmıştır.
İlk tercihin Rusya olmasının ana nedeni ise; Rusya’nın dünyanın en büyük buğday üreticilerinden olması ve bu sebeple üretim sürekliliği bulunması ve böylece her yıl aynı cinsten ürün alınabilmesidir.
Rusya’dan alınan buğdayın sevkiyat süresi de normal şartlarda 7-8 gündür. Ancak Karadeniz dışından alınacak herhangi bir ürünün sevkiyat süresi 20-25 günü bulmaktadır.
Türkiye’den ülkemize buğday ithalatı yapılamamasının sebebi; Türkiye’nin buğdayı ülke dışına çıkarmamasıdır
Türkiye’den normal yollardan ithalat yapılamamaktadır. Ayrıca Türkiye’nin buğday üretimi kendi tüketimine yetmediğinden, buğdayın ülke dışına çıkışı da yasaktır ve Rusya’dan ithalat yaparak üretim açığını kapatmaktadır. Türkiye bu nedenle, Rus buğdayı kullanan ikinci büyük ülke konumundadır.
Buğday ithalatında devletler arası bir girişim ve politika gerekmektedir
2021 ve 2022 yılları içinde, KKTC devleti nezdinde 3-4 ayrı girişim yapıldığı söylense de konuyla ilgili alınan bir sonuç yoktur.
Bu girişimler içinde, TC’den kendi devlet ihalesi alış fiyatlarından stok alıp, maliyet artışına önlem almak veya TC’den TL bazında buğday alarak dolardaki artıştan kaynaklanacak maliyet artışına önlem almak olduğu da söylenmiş ancak bunlarla ilgili de ortada somut bir sonuç bulunmamaktadır.
Bu da ülkemiz adına buğday arzını riske atan en önemli faktörlerden biridir.
Türkiye’den ülkemize yapılacak buğday ithalatında üretici firmalar değil, devletler arası bir girişim ve politika en erken zamanda konuşulmaya başlanmalı ve hayata geçirilmelidir.
