KIBRIS ARENA-ÖZEL HABER
Kıbrıs Türk İnşaat Taşeronları Birliği başkanı Osman Amca pandemi döneminin taşeronlar açısından yaşanılan sıkıntılara değinerek borçlarını yapılandırma konusunda birliğin sürdürdüğü çalışmaları anlattı. Yapı Denetim Yasası’nın yürürlüğe girmesi gerektiğini savunarak bu yasanın birçok soruna çözüm sağlayacağının altını çizdi.
AMCA: “YAPI DENETİM YASASI İEL SORUNLARIMIZIN BÜYÜK BİR KISMI ÇÖZÜLECEK”
Pandemi destekleri çalışmalara ivme kazandırdı…
KKTC hükümeti son bir yıldır inşaat sektörüne nasıl bir destek veriyor? Bunlar nelerdir? Anlatır mısınız?
“Kıbrıs Türk İnşaat Taşeronları Birliği’nin son bir yıldır yaptığı çalışmalar ve girişimlerle pandemi döneminde kapanmayan sektörlerin sosyal sigorta primlerinin %50’sini 1 yıl boyunca (Temmuz 2020’den Temmuz 2021’e kadar) hükümet tarafından ödendi. Yerli İstihdam Destek Fonu’nda bulunan 300 milyon TL gibi bir parayı 1500 TL ayda olmak üzere pandemi döneminde yine kapalı olan sektördeki personele dağıtıldı. Bunlar yeterli değil tabi ki ancak çalışanlara moral ve motivasyon açısından bu destekler çalışmalara ivme kazandırmıştır.”
İşverenler yatırım yapmama kararı almıştı. Bu konuda ne düşünüyorsunuz?
“Aldığımız yatırım yapmama kararı 2021 Temmuz’dan 2021 Temmuz’a kadar yapılan prim desteğinin 2022 Temmuz ayına kadar devam etmesi konusunda idi. Hükümetten bunu talep etmiştik ve bütçe yeterli değil mazereti ile ret cevabını almıştık. Bu nedenden dolayı bir nevi sivil itaatsizlik olan prim yatırmama kararı almıştık. Fakat sonrasında hükümet yetkilileri ile yaptığımız görüşmede prim desteğinin devam edeceğinin sözünü aldık. Bizde bu söz üzerine üyelerimize yaptığımız duyuru ile yatırımlarımıza devam ediyoruz.”
Sigorta primleri konusunu anlatır mısınız?
“Gelirlerimiz pandemiden dolayı büyük bir düşüş yaşamıştır. Pandemi sürdüğü sürece, gelirlerimizin de düşük kalacağını farkındayız. En az bir yıl daha pandeminin devam edeceği tarafımızdan öngörülmektedir. İçinde bulunduğumuz pandemi döneminde işçilerimizin sigorta primlerinin yarısının devlet tarafından karşılanması sektöre büyük fayda sağlayacaktır. Böylelikle inşaat taşeronları pandemi döneminde iş yeri kapatmadan veya işçi çıkarmadan bu zor günleri atlatabilecektir. İnşaat Taşeronları Birliği olarak yaptığımız çalışmada, önerdiğimiz bütçenin kaynağı, Yerli İstihdam Destek Fonu’dur. Pandemi gerçekleşmeden önceki Yerli İstihdam Destek Fonu aylık 12 milyon civarındaydı. Pandemi döneminde ise bu rakam aylık 6 milyon TL’ye gerilemiştir. Yaptığımız çalışmada, açık olan sektörlerin prim desteklerinin yarısını devlet karşıladığı takdirde, ihtiyaç olunan miktarın 200 milyon TL olduğunu tespit ettik. Birlik olarak yaptığımız öneride 200 milyon TL’nin düşük faizli olarak bir bankadan alınması ve yine her ay Yerli İstihdam Destek Fonu kullanılarak 5 yıl gibi bir sürede, ayda 6 milyon TL’lik bir tutar ile geri ödenmesi konusundaydı. Ne mutlu bize ki, önerimiz kabul olundu ve prim destekleri yatmaya devam ediyor.”
Yabancı işçi getirme konusunda işverenlerimizin sıkıntı yaşadığını biliyoruz. Bu konuda ilgili bakanlık ile herhangi bir çalışmanız veya Çalışma Dairesi’nin izlediği bir politika var mı?
“Kesinlikle şu anda böyle bir çalışmamız yok. Bunun sebebi ise, Çalışma Bakanı ile yaptığımız bundan üç ay önceki son görüşmede “Ben bu bakanlığı yapmak istemiyorum, ben eski işime doktorluğuma geri döneceğim” diyerek son toplantıyı kısa kesmiş ve kendisi ile değil herhangi bir çalışma yapmak görüşüp konuşmamıza bile sınır getirmişti.
Tam da kendisinin belirttiği gibi aradan kısa bir süre geçmiş ve istifa edip kendi mesleğine geri dönmüştü. Ancak 25 gün sonra hükümet tekrardan ayni Çalışma Bakanı’nı göreve getirerek, açık bir şekilde bizlerle alay etmiştir. Bu yüzden, yaptığı işi gerekli özveriyi göstermeden yapan bir bakan ile kesinlikle ne biz, ne de diğer birlikler çalışma yapmak istemiyoruz.”
Kuzeyde bulunan birçok taşeronun faaliyetlerinin durdurup, güneye geçtiğini biliyoruz. Güneyde çalışan ve kuzeyde çalışan taşeronlar ile alınan ücret (maaş) arasında büyük bir fark var. Bu konuyu göz önüne alarak bir düzenleme yapılabilir mi? Bu yönde herhangi bir çalışmanız var mı?
“Maalesef en büyük sorunlarımızdan biri de budur. Biz KKTC olarak Türk Lirasını kullanıyoruz. Bizim kendi para birimimiz olmadığı için TL’nin kontrolü de bizim elimizde değil. Bu nedenden dolayı aradaki bu farkı kapatmak için herhangi bir girişim yapmak için şansımız yok. Ancak biz de Güney Kıbrıs gibi Euro’ya geçersek, bu yöndeki sıkıntılarımızın en alt düzeye ineceğinden eminim.”
Birçok taşeronun mali sıkıntısını biliyoruz. Birlik olarak borçlarını yapılandırma konusunda herhangi bir çalışmanız var mı?
“Kesinlikle çok doğru. Birçok taşeron maddi sıkıntı içerisinde. Üye sayımız şu anda 2000’in üzerinde olması gerekirken, 2020 sonunda, 620 ye düştü. 2021 yılında ise 430’a geriledi. Bu da üyelerimizin ciddi bir sıkıntı içerisinde olduğunu göstermektedir. Kısacası birliğe aidatını ödeyemeyecek taşeronlarımız olduğu anlamını taşımaktadır. Bırakın, Sosyal Sigorta, KDV, İhtiyat Sandığı’na yatırım yapmayı, üyelerimiz geçinmekte bile büyük sıkıntı çekiyor. Bunun da başlıca sebebi, birçok sektörde olduğu gibi iki yıldır devam eden pandemidir. Biz Taşeronlar Birliği olarak, şimdiki hükümet ile bu konuyu ısrarla görüşme talep etmemize rağmen, hükümetin şimdiki önceliği kurultay olduğu için bu yönde verimli bir çalışma yapmamız mümkün olmadı.”
6-Geçtiğimiz haftasonu Taşeronlar Birliği Olağan Genel Kurulu yapıldı. Taşeronlar Birliği olarak bu süreçten sonraki hedefleriniz nelerdir? Biraz anlatır mısınız?
“Taşeronlar Birliği’nin, öncelikli hedefi az önce de dile getirdiğim gibi, üyelerimizin borçlarının yeniden yaptırılması için çalışmalar, toplantılar, gerekirse yollarda eylemler ve gerekirse mitingler yapmaktır. Belirtmek isterim ki; bizimim önceliğimiz karnımızı doyurmak, sonra yatırımlarımızı yapabilmek, iş yerlerimizi açık tutmak ve borçlarımızın yapılandırılıp düzenlenmesi sağlamaktır. Bu konuda hükümetin gerekli görüşmeleri yaparak hibe yolu ile, uzun vadeli bir şekilde geri ödemeli gerekse ödemesiz ucuz kredilerle borçlarımızı kapatarak, üyelerimizin iş yerlerini aktif tutabilmelerini sağlayacağız. Gündemimizde olan öncelikli konularımız bunlardır.”
7-Yapı Denetim Yasası hakkında ne düşünüyorsunuz? Eksikleri var mı? Öneriniz nedir?
“Yapı Denetim Yasası, yürürlüğe girdiği takdirde sorunlarımızın büyük bir bölümünün çözüleceğinden eminim. Burada denetim mekanizmasının büyük bir bölümü belediyelere veriliyor ve devletin üzerinden büyük bir yük kalkıyor. Aynı zaman da bölgenin kontrolünü, sağlayan belediyelerin bu konuda daha aktif rol üstleneceği gibi yine kontrolü de elinde tutacağı açıktır. Belediyelerin büyük bir kısmı bulunduğu bölgeye hâkim, ancak bazı belediyeler, denetleme mekanizmasını tam yürütmüyor, bazıları ise denetim kelimesinin Türkçe karşılığını bilmiyor.”
Günümüzde iş kazaları artıyor… Hükümet yeterli denetimi yapıyor mu?
“Bu konuda sizinle açık konuşacağım. Şu anki hükümet değil yeteri kadar hiç denetim yapmadığını gönül rahatlığı ile söyleyebilirim. Son iki yılda hükümetin yapması gereken şekilde denetim yaptığını ne gördüm ne de duydum. Yapılan bir denetim var ancak bu denetim de ancak ve ancak herhangi bir şikâyet olduğu zaman yapılıyor. Son 2 yıl içerisinde kimseye en küçük bir ceza yazılmadı. Gerekli denetimin yapılmamasından ötürü isteyenin istediği işi istediği zaman yapar bir duruma geldik.”
Çalışma hayatında kayıt dışılık kontrol altına alındı mı?
“Kesinlikle böyle bir durum yok. Aslında bu yönde atılan bir adım olmadığı gibi böyle bir istek de yok. Mevcut yasaları uyguladığımız taktirde kaçak çalışma yaşamı ve kayıt dışılık en az seviyelere ulaşabilir. Bu konuda TC Elçiliği sponsorluğunda yazılmış kitaplarımız, yapılan toplantılarımız, belgelerimiz bulunmaktadır. Eski Maliye Bakanlarımızın ve Çalışma Bakanlarımızın yapmış olduğu ortak çalışmalar var ve konu ile ilgisi olmayan bir vatandaşımızı bile buraya getirsek, sözü geçen kitapları, çalışmaları ve yazılı verileri uyguladığı zaman sorun neredeyse sorunun %90’ı çözülmüş olur diyebiliriz. Aslında bu hükümetin elinde olan bir konudur. Ancak daha önce de konuya değindiğim gibi, şuanki hükümet bu konudan bihaber ve kayıt dışı yaşam ile mücadele etmedikleri gibi gündemlerinde de yok.”
Prim desteği ile ilgili, Müteahhitler Birliği ile almış olduğunuz eylem kararı sonrasında neden fikir ayrılığına düştünüz?
“Müteahhitler Birliği ile sorunlarımız ve sorunlarımızın çözümleri ayni olduğu için genel olarak birlikte çalışıyoruz. İş birliği içerisindeyiz. Yaptığımız çalışmada Müteahhitler Birliği’nin birincil problemleri hükümetten alacakları büyük miktarlar ödemelerdir. İkincil sorunları bizim ile ayni olan devletin ödemeyeceğini açıkladığı sigorta prim desteklerinin bir yıl daha uzatılması konusunda idi. Sonuç olarak her iki birliğin de sigorta primleri konusundaki istekleri bir şekilde karşılandı. Devletten alacak konusunda ise Müteahhitler Birliği’ne “kasada para yok” denildi. Bunun üzerine eylemi geri çekmek durumunda kaldık.”
