İzmer Ltd. Direktörü Arsen Angı inşaat sektörünü değerlendirerek, yabancıların inşaat alımlarına yönelik taleplerinin daha fazla olduğuna dikkat çekti.
“İNŞAAT SEKTÖRÜ VE ONU BESLEYEN SEKTÖRLERDE CİDDİ BİR TALEP VARDIR”
Redaksiyon: Növber GÜRTAY Röportaj Muhabiri: Su ÜÇÜZ
“Büyük ve uzun süreli projelerde dövizden dolayı dönem dönem zarar ediyoruz”
İş insanları son zamanlarda artan döviz kurundan dolayı sorun yaşamaktadır. Dövizin artışı sektörü nasıl etkiliyor?
“Dövizin dalgalanması A’dan Z’ye herşeyi olumsuz etkiliyor. Sürekli fiyatları değiştirmek zorunda kaldığımız dönemler oluyor. Büyük ve uzun süreli projelerde dövizden dolayı dönem dönem zarar ediyoruz. Dövizdeki hareketlilikten kimse memnun değil. Bu durum piyasadaki fiyatların artmasına ve insanlarda mutsuzluğa yol açıyor. İstikrarsız bir ortamda iş yapmaya çalışıyoruz. Döviz arttıkça fiyatlar ve maaşlar artıyor. Bu durum bir kısır döngü halinde devam ediyor. Böyle ortamlar iş yapılabilirliği olumsuz etkiliyor. Örneğin, şu anda büyük bir proje var. Bu projeye firmalar tarafından fiyat teklifi verilmesi talep ediliyor. Fiyat verirken, iki seçeneğimiz vardır. Bu seçenekler kur ve pahalılık riskini koruyabilmek adına yüksek fiyat vermek ya da risk alarak normal fiyat vermektir. Genelde bu tarz projeler büyük risk taşıyor. Riskin üzerine kur ve pahalılık ekleniyor. Bizde zor koşullar altında mücadele etmeye çalışıyoruz.”
“İnşaat sektörü ve onu besleyen sektörlere ciddi bir talep var”
Pazarlama alanında sorun yaşıyor musunuz? Piyasadaki talep nedir?
“İnşaat sektörüne çok fazla talep var. Pazarlama konusunda çok fazla problem yaşamıyoruz. Piyasada, inşaat sektörü ve onu besleyen sektörlere ciddi bir talep var. Satılan konutlar daha çok yurt dışından ülkemize gelen yabancılar tarafından oluyor. Alım gücü düştüğü için yerli halk eskiye göre daha az talepte bulunuyor. Döviz artışından kaynaklı konut fiyatlarında artış oldu. Yurtdışından talep olduğu için arz talep dengesini olumsuz etkileniyor. Mevcut durum sürdürülebilir değildir. Günün sonunda bizim halkımız ev sahibi olamayacak ve gençlerimiz bir hayat kuramayacak duruma gelecektir. Bunları düşünmemiz gerekiyor. Mevcut hükümetin bunları düşündüğünü sanmıyorum.”
‘’Güney Kıbrıs’tan bizim burada talep görmeyen ürünlerimize de talep geliyor’’
”İzmer Ltd. olarak ürün yelpazesine hangi ürünleri eklediniz?
“Firma olarak, dünyada bize benzer iş yapan şirketleri ve yeni çıkan ürünleri kurulduğumuzdan beridir takip ediyoruz. Bu kapsamda farklı malzemeler buluyoruz. Öncesinde, bulduğumuz malzemelerin güvenirliliğini ve uzun vadedeki etkilerini araştırıyoruz. Uygun ürünleri ülkemize getirerek imalatını, montajını ve satışını yapıyoruz. Dünyada son dönemlerde özellikle mutfak tezgahı gibi kullanılan malzemeler türedi. Biz de bunları takip ederek ülkemize getirdik. Yeni getirdiğimiz ürünler çok talep gördü. Dolayısıyla ürün yelpazemiz biraz genişledi. Yenilikleri takip ederek dünyadan geri kalmamak çok önemlidir. Güney Kıbrıs’a ciddi satışlarımız vardır. Bu durum ürün yelpazemizin genişlemesinde etkili oluyor. Çünkü Güney Kıbrıs’tan bizim burada talep görmeyen ürünlerimize de talep geliyor.”
Yerli ve ithal üretim arasındaki fiyat ve kalite farkını nasıl açıklıyorsunuz?
‘’Ülkemizin sanayi anlamında çok geride kaldığı dönemler vardı. Şu anda öyle olduğunu düşünmüyorum. Genelde Kıbrıs’ta üretilen ürünler ithal gelen ürünlerden daha uygun fiyata satılıyor. Ülkemizde çok iyi ve ürün fiyatları uygun sanayicilerimiz vardır. Türkiye sanayisinde iş gücü anlamında sıkıntılar yaşanıyor. Bizimle birlikte Türkiye sanayisinin de maliyetleri artmasının da etkisi vardır. Kıbrıslı Türkler olarak yıllarca dışarıdan uygun fiyatla gelen ürünlerle rekabet etmeye çalışan bir toplum olduk. Hiçbir zaman yüksek karlara çalışan sanayiciler olmadık. Bundan dolayı pazarımızda Türkiye bizimle rekabet etmekte zorlanabilir. Dolayısıyla ülkemizin sanayi ve üretim anlamında önünün açık olduğunu düşünüyorum.’’
İnşaat sektörü hızla ilerlerken taleplere yetişmekte sorun yaşıyor musunuz?
“Şirket olarak kapasitemiz yüksektir. İnşaat sektöründe inşaat yapan bazı firmalarda çok hızlı büyümeler oldu. Bazı şirketler tam olarak sistemlerini oturtmadan daha çok proje gerçekleştirmeye çalışıyorlar. Altyapının hazır olmayışından verdikleri sürede projeleri yetiştiremiyorlar. Bundan dolayı yetişemeyeceklerini anladıklarında biz ve bizim gibi firmalardan talepte bulunuyorlar. Şirketimizin kapasitesi yüksek olabilir fakat bunu belli bir zaman içerisinde yapmak gerekiyor. Hiçbir firma bir günde bu kadar fazla iş çıkaramaz. Dolayısıyla sistemsel sıkıntılardan dolayı çıkan taleplerde bazen zorluk yaşıyoruz.”
“Personel eksikliği dünyanın problemi haline geldi”
Üretimde çalışacak kalifiye eleman bulmakta sorun yaşıyor musunuz?
“Personel eksikliği dünyanın problemi haline geldi. Yakın coğrafyamızda bulunan diğer ülkelerde aynı sorunları yaşıyor. İnsanların birçoğu rahat, çalışma saatleri az ve iyi maaş alarak çalışmak istiyor. Ülkemizde farklı yapılacak işlerde vardır. Kalifiye ve kendini yetiştirmiş personeller maaş konusunda sorun yaşamıyor. İnsanlar, işi öğrenmek ve alanda uzmanlaşarak iyi bir maaşla çalışma düşüncesinden maalesef değildir. Bundan dolayı burada yetişmiş eleman bulmak neredeyse imkansızdır. Şirket olarak, vasıfsız olarak aldığımız elemanların çoğunu eğiterek belli aşamaya getirmeye çalışıyoruz. Yetiştirdiğimiz elemanların uzun süre bizimle kalması için aşama atladığı sürece maaşını arttırıyoruz. Benimsediğimiz bu politika ile kendi yetiştirdiğimiz elemanlarla işlerimizi yapıyoruz. Ülkemizde, sanayi gibi tesislerde çalışacak insanların birçoğunun kalifiye olması gerekiyor. Sektöre merakı olan gençlerimiz teknik okullarda konu ile ilgili kendini geliştirebilir. Ülkemizde teknik okullar vardır. Fakat bu okullar ile bizim aramızda herhangi bir bağlantı yoktur. Biz kendi çabamızla, meslek liselerinden mezun olan iyi öğrencileri istihdam ederek yetiştiriyoruz. Başarılı olan öğrencileri, hemen üniversiteye yönlendiriyorlar.’’
“Gençlerimiz kendini farklı ve uzmanlık gerektiren işlere yönlendirilmeli”
‘’Ülkemizde üniversite çok olduğu için orada okumak kolay hale geldi. Ülkede, bazı insanları fazla eğiterek ünvanlar veriyoruz. Piyasada bu ünvanlarla iş bulamayan çok işsiz vardır. Fakat, üniversitede eğitim aldıkları için bizim yanımızda çalışmıyorlar. Gençlerimiz kendini farklı ve uzmanlık gerektiren işlere yönlenirse daha yüksek maaşa dünyanın her yerinde iş bulabilir. Örneğin, şirketimizde birçok sns makinemiz vardır. Cnc operatörlüğü, dünyada kabul gören ve çok iyi maaşlarla çalışılan bir iştir. Cnc operatörleri dünyanın herhangi bir yerinde çok kolay iş bulabilir. Biz insanları ünvanlar vererek farklı bir aşamaya getiriyoruz. Bundan dolayı, asgari ücretle başka bir yerde çalışmak zorunda kalıyorlar. Çocukları lise aşamasında doğru yönlendirmek gerekiyor. Örneğin, İtalya’dan makine aldığımızda onu burada kurarak eğitimi veren kişiler vardır. Bu kişiler, iki yıllık teknik okullardan mezun oluyor. Elektronik, yazılım, elektrik ve mekanik gibi her şeyi gerektiği kadar biliyorlar. Bu insanların maaşları çok yüksek olduğu için genelde 10-15 sene yoğun şekilde çalışıyorlar. Ardından yarı zamanlı daha az yorucu bir işe girerek rahat bir yaşam sürdürüyorlar. Çünkü, 10-15 yılda elde ettikleri gelir hayatının geri kalanını idame ettirmeye yetiyor. Bizim ülkemizde herhangi bir okulda böyle bir bölüm yoktur. Ülke olarak bunun gibi çalışmalara başlamamız gerekiyor.”
İthalat ve ihracatlarda sorun yaşıyor musunuz?
“Şu anda Mersin Limanı’ndan kaynaklı ithalatlarda sorun yaşıyoruz. Konteynırların gelmesi ve gönderilmesi çok gecikiyor. Limandaki sıkışıklıkan kaynaklı gönderdiğimizde zamanında ulaşmıyor ve ceza ödüyoruz. Bu konu hakkında ciddi bir sıkıntı vardır. Mersin Limanı kaynaklı sorun kısa vadede aşılacak gibi gözükmüyor. Son dönemlerde ithalat yoğunlaştığı için Mağusa Limanı’nda da sıkıntılar ve gecikmeler yaşanıyor.”
“Ülkede herhangi bir denetim mekanizması yoktur”
Sektörde sizce haksız rekabet var mıdır? Eğer varsa hangi alanlarda vardır?
“Sektörde birkaç şekilde haksız rekabet vardır. Bunlardan birincisi kaçak iş gücüdür. Biz kurumsal ve göz önünde bir firmayız. Bundan dolayı, geçmişten beridir her attığımız adım yasalara uygun ve kayıtlıdır. İşçilerin çalışma izninin çıkarılması, yapılan işlerin faturalanması ve resmi olarak vergi dairesine beyan edilmesi gibi yasaya uygun ilerliyoruz. Bazı rakip firmalar bizim gibi yasaların tümüne uymayabilir. Bu durumda haksız rekabete yol açıyor. Ülkede herhangi bir denetim mekanizması yoktur. Kaçak yapılan işleri veya insanları tespit etmek gibi niyetleri olsa bunları yakalamak çok kolaydır. Eğer denetlenmeye başlanırsa firmalar tekrardan ceza yememek için dikkat etmeye başlayacaktır.”
